Een niet te onderschatten onderdeel van het fietsen in de bergen, is de valhelm. Oftewel, de helm. Ik ben nu achthonderdvijftig kilometer in de Pyreneeën van west naar oost onderweg en nog geen meter fietste ik zonder helm op mijn hoofd. Dat is vooral een praktische keuze, want als je volbepakt op de fietst zit, is je hoofd in eerste instantie de ideale plek waarop je je helm nog kwijt kunt. Maar fijn is anders, bergop. In de afdaling geen discussie.
Sommige mensen knopen hun helm tijdens een beklimming aan het stuur. Anderen strikken hem aan hun rugtas indien die mee is. Weer anderen houden hem op. Mijn voorkeur gaat uit naar het onderweg weggooien van de helm in de volgwagen, in de wetenschap dat je hem daar voor de afdaling begint weer uit kunt halen. Ik fiets alleen niet met volgwagen. En omdat mijn rugtas zo dik is dat de helm er niet meer goed oppast en ik de helm aan het stuur een irritant geluid vind maken, houd ik hem nu al twee weken op. Lekker warm.
Mijn verbazing is groot als ik acht Nederlanders allemaal met helm bergop zie rijden vandaag. Zij hebben tijdens de Col de Menté, de Col de Portet d'Aspet en de Col de la Core namelijk wel een volgauto tot hun beschikking. Het is een busje afgeladen vol met flessen water, blikjes cola, stokbroden en bananen. Er is genoeg ruimte voor acht fietshelmen, maar de heren uit de omgeving van Utrecht houden hun hoofddeksels op. Dat moeten ze vooral helemaal zelf weten, maar ik had het zeker anders gedaan.
Het is goed volk waarmee ik me vandaag op de Route des Cols bevind. Zoals gezegd komt het gezelschap uit de buurt van Utrecht, niet bepaald Haagse Harries. Hun groepje kent verschillende klimniveaus en ik zit daar met bepakking ongeveer tussenin. Hun snelste vier kan ik met geen mogelijkheid bijhouden (hen zie ik vaak alleen op de top), maar hun zwakste helft geef ik goed partij. Ook zij fietsen de Route des Cols. Napoleon draait zich echter om in zijn graf als hij ziet wat voor stukken zij hebben afgesneden, zo leert Strava me. Ik ben blij dat ik niet heb gevraagd hoe het hún is vergaan op de Soudet. Je weet nog wel, daar waar ík ben verregend en bijna werd weggeslagen door de bliksem.
In het profpeloton is het dragen van een helm inmiddels verplicht. Oneerbiedig gezegd moesten er daarvoor wel eerst wat renners dood. De bekendste van allemaal is ongetwijfeld Fabio Casartelli. Deze Olympisch kampioen van 1992 liet drie jaar na zijn grootste triomf het leven op de Col de Portet d'Aspet, op 18 juli 1995. Zonder helm smakt hij in een krankzinnige afdaling met zijn hoofd tegen een betonblok. Kort daarna ziet het asfalt er rood van bloed en enkele uren later overlijdt de pas 24-jarige kampioen in het ziekenhuis.
Volgens sommigen had het dragen van een helm het leven van Fabio Casartelli kunnen redden. Op de plek van zijn ongeluk staat nu een schitterend gedenkteken. Tijdens mijn klim naar de top van de Portet d'Aspet stap ik er af. Ik wil denken dat ik het uit eerbetoon doe, maar in werkelijkheid zal het stijgingspercentage van maar liefst achttien procent me er toe hebben gedwongen. Het toont eens te meer hoe krankzinnig die afdaling van de jonge Italiaan toen moet zijn geweest. Welke onbenul heeft het ooit in zijn hoofd gehaald om hier een stuk van achttien procent neer te leggen? Blij dat ik er tegenop mag en er niet hoef af te dalen.
De dood van Casartelli maakt van de Col de Portet d'Aspet een wereldberoemde berg. Hij zat vaker dan dertig keer in de Tour de France, maar zal altijd worden herinnerd aan die achttiende juli van 1995. De beklimming is verder weinig triomfantelijk. Veel minder bekend maar des te mooier zijn de Col de Menté en de Col de la Core, die respectievelijk vóór en na de Aspet op de Route des Cols liggen. Ik rijd ze beide zonder af te stappen omhoog, maar het gaat moeizamer dan voorgaande dagen. Ik laat me niet opjagen door een stel Utrechters met volgwagen, maar ik ben gewoon heel slecht voorbereid.
Elke klim verrast me vandaag. De Col de Menté is sneller afgelopen dan ik denk en de Portet d'Aspet loopt tegen negen komma zeven in plaats van tegen ongeveer vier procent. Dinsdag heb ik alle profielen van de komende beklimmingen nog bestudeerd, maar - verstrengeld in de biografie van Mart Smeets - heb ik deze onvoldoende opgeslagen. De Col de la Core slaat alles. Ik ben overtuigd dat deze klim twaalf kilometer lang is, maar eenmaal op de fiets moet ik vijf kilometer langer door. Funest voor kop en benen. Nou kan die kop dankzij het dragen van een helm ook bergop wel wat hebben, de benen lopen het laatste stuk echter helemaal vol. Zelfs de afdaling naar Seix doet pijn. Morgen nieuwe poging.